Методическая копилка

Тема: Н.В.Гоголь.  «Ночь перед Рождеством». Мастерство Гоголя в изображении «нечистой силы» и жителей Диканьки, рождественской ночи.

Цели: показать мастерство Гоголя в изображении «нечистой силы» и жителей Диканьки, в описании рождественской ночи; учить находить в произведении изобразительные средства художественной речи и объяснять их роль в тексте; обучать умению устно выражать свои мысли и чувства, сопоставлять, анализировать; создать эмоциональную творческую обстановку, развивать творческие способности учащихся, навыки художественного чтения; воспитывать любовь к творчеству Н.В.Гоголя, заинтересованность в осознанном чтении произведения писателя.

Оборудование: портрет Н.В.Гоголя; карточки с заданиями; иллюстрации к произведению; фильм «Вечера на хуторе близ Диканьки»; бумажные снежинки, ТСО, записи из оперы «Ночь перед Рождеством».

Эпиграф: «Ночь перед Рождеством» есть целая, полная картина поэтической жизни народа, юная, свежая, благоуханная и упоительная.

В.Г.Белинский

Ход урока

1. Организационный момент.
2. Слово учителя (сообщение темы, целей урока).

    «Ночь перед Рождеством» Н.В.Гоголя – одна из самых весёлых повестей цикла «Вечера на хуторе близ Диканьки». Вот как о ней отозвался поэт А.С.Пушкин: «Сейчас прочёл «Вечера на хуторе близ Диканьки». Они изумили меня. Какая поэзия! Какая чувствительность! Всё это так необыкновенно в нынешней литературе, что я и доселе не образумился». (иллюстрация обложки книги), чтение эпиграфа.

     Смеховая народная культура бьёт в ней ключом, мы слышим там отголоски языческих праздников, чувствуем атмосферу неудержимого веселья, рождённого полнотой жизни. Всё это делает «Ночь перед Рождеством» чудесным рождественским подарком любому читателю, потому что вместе с хорошим праздничным настроением дарит веру в чудо и торжество справедливости.

     Сегодня мы постараемся рассмотреть мастерство Гоголя в изображении «нечистой силы» и жителей Диканьки, рождественской ночи. 

• Стадия вызова.

1. Чтение учеником стихотворения Л.Горской «Рождество».

          Пусть станет чистым всё и новым,

          И будет на душе светло,

          Недаром Рождество Христово

          На землю грешную пришло.

          И в этой жизни грустно-зыбкой

          Хотим мы снова лучше стать:

          Врагов одаривать улыбкой

          И милость бедным подавать.

          Смиренным быть и Бога славить

          За неземную благодать,

          И слабому плечо подставить,

          И хворому надежду дать.

          Мы братья все, и мы похожи,

          Как два развёрнутых крыла.

          Храни нас от гордыни, Боже,

          От равнодушия и зла. 

Учитель. Что это за рождественские новогодние праздники? Что это за колядки? Послушайте, как это слово толкует В.И.Даль в своём словаре:

         «Колядки – это колядованье, обряд хожденья по домам в Рождество и Новый год с поздравлениями, песнями, со звездою или с житом, для сбора денег и пищи».

2. Реализация домашнего задания. Презентация колядных песен.
3. Видеофрагмент из фильма «Обряд колядования».

Учитель. Так в старину колядовали по всей Руси. Накануне Рождества деревенская молодёжь шла от дома к дому со звездой, символизирующей рождественскую; пела обрядовые песни и получала от хозяев угощение или деньги. Часто половина собранных денег отдавалась на церковь. Колядование было одним из самых весёлых и поэтичных народных обычаев.

4. Приём «Выглядит, как… Звучит, как…»

Учащимся предлагается подобрать и записать на бумажных снежинках зрительные и слуховые ассоциации, возникающие с понятием «Рождество». (Результаты работы вывешиваются на доску.)

1. Стадия осмысления.

Учитель. Итак, мы входим прямо в «Ночь перед Рождеством».

(иллюстрация – изображение малороссийского хутора.)

• Как Гоголь описывает предрождественскую ночь? Какая эта ночь? Какие художественные средства использует автор? Какова их роль?

(заполнение учащимися таблицы «Художественно-изобразительные средства».) Приложение 1

• Как вы думаете, почему не полная луна, а именно месяц освещает Диканьку перед Рождеством? (Месяц – символ молодой нарождающейся жизни, символ обновления и надежд.)
• Не удивительно, что месяц становится действующим лицом повести и его стараются украсть тёмные силы, но это им не удаётся, и месяц горделиво и радостно освещает заснеженную Диканьку. Найдите это описание в тексте. Какое настроение оно создаёт?
• А почему чёрт решил украсть месяц? За что он был сердит на кузнеца Вакулу?

Учитель. А теперь давайте лучше узнаем жителей Диканьки, их нравы и обычаи, мечты и желания. (На доске иллюстрация с изображением Оксаны и Вакулы.)

     Просмотр эпизода фильма «Оксана и Вакула».

• Какой предстаёт перед нами Оксана? Какую героиню пушкинской сказки напоминает Оксана, любующаяся собой в зеркале? (Учащиеся характеризуют Оксану, используя рабочий материал таблицы «Какая она, Оксана?».) Приложение 2
• А каким предстаёт кузнец Вакула?
• О чём мечтает каждый из них? (Ответы учащихся.)

Учитель. В разговоре с кузнецом Оксана спросила вдруг, правда ли, что мать его ведьма. Пойдём и сами узнаем. Солохина хата неподалёку.

( иллюстрация с изображением Солохи).

Чтение в лицах эпизода «В хате Солохи».

Как вы думаете, в самом ли деле Солоха – ведьма? (Солоха сметлива и удачлива, и это не даёт покоя завистливым сельским кумушкам. Она сумела приворожить самых степенных казаков. О том, что она ведьма, поговаривали старухи, но большинство хуторян отмахивалось от этих сплетен.)

• Почему мешки, в которых сидят гости Солохи, соблазняют всех: и девчат, и кума с ткачом? (Хуторяне думают, что в них много добра, которым можно угощаться не один день.)
• За что наказаны хуторяне? (За жадность, за то, что взяли чужое себе, не стали искать хозяина.)

1. Стадия рефлексии.
2. Беседа.

• Вспомните, о чём мечтали хуторяне в ночь перед Рождеством. Всё ли исполнилось?
• Почему же тогда нет грусти на их лицах? (Они понимают, что не все их желания были добрыми и честными, поэтому даже хорошо, что они не исполнились. Это доказывает, что в рождественскую ночь торжествует только добро.)
• Если бы в названии повести не было обозначено время действия, мы могли бы догадаться о нём? По каким признакам?

                  Обобщение. В рождественскую ночь случаются чудеса,   исполняются самые заветные желания, но исполняются они для тех, кто заслуживает этого, потому что рождественская ночь не только ночь чудес, но и ночь справедливости. Ночь перед Рождеством дана нам не только для того, чтобы веселиться и ожидать исполнения желаний, но и для того, чтоб избавиться от ненужного и плохого и открыть душу новому – доброму, честному, справедливому.

2. Синквейн «Рождество» (учащиеся зачитывают пятистишия.)

                                     Рождество

                        Волшебное, весёлое

                      Одаривает, исполняет желания, очищает

                      В рождественскую ночь торжествует добро

                                    Время чудес

1. Подведение итогов. Выставление отметок.

• Домашнее задание.
• Обдумать инсценирование одного из эпизодов произведения:
• Какую роль тебе хочется сыграть?
• Как выглядит герой?
• Как ведёт себя?
• Какие действия совершает?
• Каковы интонации его речи?
• Перечитать и пересказать сцену встречи Оксаны и Вакулы после его возвращения с черевичками.

Приложение 1

Тэма: Пімен Панчанка. “Сармацкае кадзіла”.

Мэта: данесці да вучняў галоўную думку, увасобленую ў творы: занядбанне, спусташэнне прыроды, абыякавасць да яе – непазбежнае збядненне чалавека; спрыяць спасціжэнню патрыятычнага і гуманістычнага пафасу верша; пашыраць уяўленні вучняў пра свет прыроды, яе прыгажосць, багацце, непаўторнасць; пазнаёміць са зместам  Чырвонай кнігі Беларусі; выхоўваць любоў да прыроды, беражлівыя адносіны да яе, данесці да вучняў ідэю адказнасці кожнага чалавека перад прыродай

   Абсталяванне: вучэбны дапаможнік, партрэт Пімена Панчанкі, выстава кніг паэта: “Крык сойкі”, “Лясныя воблакі”, “ I вера, і вернасць, і вечнасць”, “Зямля ў мяне адна”; раздатачны матэрыял для выканання групавых заданняў, выстава вучнёўскіх малюнкаў — пейзажаў, прэзентацыя.

  Э п і г р а ф: “Быць чалавекам — гэта значыць адчуваць, што ты за ўсё адказны”. Антуан дэ Сэнт- Экзюперы.

Ход урока

1. I. Індукцыя.

    - Усе мы, хто жыве на беларускай зямлі, шчаслівыя людзі. Шчаслівыя таму, што можам любавацца сінімі азёрамі, зялёнымі лясамі, шчодрымі на ўраджай жытнёвымі палямі, заўважаць кропелькі расы на кветцы, мільгаценне зор і шолах лесу, назіраць,як расце грыб у лесе, як вавёрка скача з галінкі на галінку, дыхаць духмяным водарам бароў, дрэў і кветак. (Прагляд слайдаў)

    - Але ці ўмеем мы берагчы гэтую прыгажосць, захоўваць чысціню сваіх родных мясцін, ці здольны пакінуць пасля сябе след чалавека, а не жорсткага варвара? Напэўна, не заўсёды!(Прагляд слайдаў)

    - Паслухайце, калі ласка, тэкст з часопіса “Родная прырода”.

Наш сябар — лес

     Ціха! Мы зараз у лесе... Навокал стаяць спакойныя мудрыя дрэвы. Стаяць і пра нешта думаюць. Толькі ківаюць у небе высокімі галовамі. У дрэў таксама ёсць свая памяць. Гадавыя кольцы на зрэзах ствалоў расказваюць пра век дрэва, пра перажытае. Вось гэты крывы сучок расказвае пра таго хлопчыка, які надламаў галінку... гадоў трыццаць назад. А гэты смаляны наплыў раскажа пра мінулае лета, калі дрэва зрабілася мішэнню і кідалі ў яго нож. Думаеце, дрэву не балюча? Балюча. Думаеце, яно нічога не помніць? Помніць. I пра многае расказвае. I калі вакол шмат крывых паламаных дрэўцаў, паблізу жывуць благія людзі.

     - На сённяшнім уроку мы паразважаем, што ж зрабіць, каб побач з намі жылі чулыя, добрыя людзі. Сёння мы з вамі будзем гаварыць пра экалагічныя клопаты паэта Пімена Панчанкі, ці, інакш кажучы, закранём праблему беражлівага стаўлення чалавека да прыроды, да сваей зямлі, увасобленую ў яго творах.

    - Адносіны паэта да прыроды можна выказаць яго словамі: “Без чалавечнасці не будзе і вечнасці”. (Запісаць у сшыткі)

1. II. Самаканструкцыя.

  - Запішыце асацыятыўны рад слоў, які ўзнікае ў вас у сувязі са словам “прырода”. Зрабіце свой выбар, падкрэсліце самыя значныя, важныя, зачытайце, запішыце на дошцы.

III. Сацыяканструкцыя.

      Кожнай групе было прапанавана па некалькі вершаў П. Панчанкі. Іх трэба было прачытаць дома і зрабіць свой выбар. 3 дапамогай вершаў вам неабходна даказаць, што прырода — гэта непаўторная прыгажосць, цудоўны свет, само жыццё, без якога наша зямля стане шэрай, непрывабнай. (Кожная група чытае верш ( “Восень”, “Дождж ідзе праменісты і дробны...” і інш.), абгрунтоўвае, чаму быў выбраны менавіта гэты твор.)

     - Што аб’ядноўвае ўсе вершы?

1. IV. Афішыраванне.

    Вучні вывешваюць намаляваныя дома пейзажы.

1. Сацыялізацыя.

     Праца па картках з тэкстамі П. Панчанкі.

     - А цяпер звернемся да верша Пімена Панчанкі “Сармацкае кадзіла”, у якім гучыць трывога за паводзіны чалавека на зямлі. (Настаўнік, а затым вучні выразна чытаюць творы).

     Прыём ”Ланцужок”

     - Пасля чытання гэтага верша ў вас узніклі пытанні. Запісаць свае пытанні на лістках і прыклеіць іх на дошку. На працягу нашага ўрока мы будзем працаваць разам і, магчыма, у канцы ўрока гэтых пытанняў у нас будзе значна меней, а магчыма, і зусім не застанецца.

     Праца з падручнікам.

     Пытанні і заданні да верша П. Панчанкі “Сармацкае кадзіла”.

1. Палічыце, колькі пытальных сказаў у вершы? Выберыце адно з пытанняў, адрасаванае вам, і паспрабуйце даць на яго адказ.
2. Хто вінаваты ў тым, што нашы кветкі “да Чырвонай кнігі збеглі ўсе”?
3. Ад імя каго вядзецца апавяданне ў творы?
4. Хто папракае нас за такі стан прыроды, яе расліннасці?
5. Разрыў.

     - Якія пачуцці, на вашу думку, перажывае паэт? (На дошцы запісаны адценні пачуццяў, выбраць тыя, якія на іх думку, характарызуюць стан літаратурнага героя)

     -  Як звязаны гэтыя пачуцці з тэмай нашага ўрока?

     -  На якія пытанні адказалі, можаце іх зняць,а на тыя, што застануцца, паспрабуем даць адказ.

VII. Творчасць.

     Напісанне сачынення-мініяцюры “Чалавек за ўсё адказны на зямлі”, “Беражыце, людзі, гэту прыгажосць”, “Мой любімы куток прыроды”.

     - У пачатку ўрока вы запісалі асацыятыўныя словы да слова “прырода”. А цяпер давайце запішам словы, якія не суадносяцца з гэтым словам.

VIII. Заключнае слова настаўніка.

     -  Прырода — наш агульны дом, дзе павінна быць утульна і чалавеку, і наогул усяму жывому. Калі знікае рэдкая кветка ці птушка на зямлі — бяднее наш зялёны свет, губляецца непаўторная прыгажосць. Ад нас залежыць, якой мы пакінем прыроду наступным пакаленням, у якіх умовах будуць жыць нашы дзеці і ўнукі. Пра гэта хвалюецца, як мы пераканаліся, паэт Пімен Панчанка.

1. Рэфлексія.

     Прадоўжыце выразы (вывешваюцца на дошцы):

• Цяпер я разумеею, што … .
• Я думаю, што … .
• Я буду … .

Тема: ССП с противительными союзами.

Цели урока:

• научить распознавать ССП с противительными союзами а, но, однако, зато среди других ССП;
• развивать навыки самостоятельного изучения материала;
• продолжить развитие речи, мышления, памяти, творческих способностей учащихся;
• воспитывать трудолюбие, умение работать в коллективе, доброжелательность, сотрудничество, взаимопомощь, интерес к предмету.

 Тип урока: урок изучения нового материала.

Девиз урока: думать коллективно, работать оперативно.

Ход урока

І. Организационный момент.

1. Актуализация изученного материала.

• Орфографическая разминка.

Опытный инженер, квалифицированный специалист, строгий директор, знаменитый маринист, успешный бизнесмен, искусный мастер, талантливый дирижёр, интересная профессия.

• Блиц-опрос («верно» - «неверно»)

А) Синтаксис – раздел науки о языке, который изучает словосочетания и предложения: их строение, значение, роль в речи.

Б) Простое предложение имеет одну грамматическую основу, а сложное – две.

В) Части сложного предложения могут соединяться только с помощью союзов.

Г) По способу связи частей СП делятся на союзные и бессоюзные.

Д) Сложносочинённые предложения – союзные СП, части которых грамматически зависят друг от друга, не равноправны и связаны сочинительными союзами.

Е) ССП делятся на 3 группы: ССП с соединительными союзами, ССП с разделительными союзами, ССП с противительными союзами.

3) Упражнение «Собери пословицу».

Найти и соединить части пословиц, охарактеризовать предложения по строению и способу связи частей.

ІIІ. Объявление темы и целей урока

Тема нашего урока: « Сложносочинённые предложения с противительными союзами». Как вы думаете, что на этом уроке мы должны узнать, чему научиться? Какую цель вы ставите перед собой в соответствии с этой темой урока?

Физкультминутка.

1. Изучение новой темы.

Работа с учебным материалом §11. Пользуясь таблицей, создать постер о значении противительных союзов. (озвучивание работ)

Для справки: Постер – 1) крупный художественно оформленный плакат для рекламных целей (часто с изображением певцов, музыкантов, актёров и др.); 2) разновидность прикладной печатной графики, наборно-шрифтовое или художественно-иллюстративное листовое крупноформатное печатное тиражное издание, содержащее в наглядно-компактном виде информацию рекламного, агитационно-пропагандистского, инструктивно-методического, учебного и другого характера. 

1. Закрепление нового материала.

1) Конструирование предложений (на доске - изображение людей разных профессий). Задание: составить ССП с противительными союзами (средства связи указаны).

Индивидуальное задание: выписать ССП с противительными союзами, расставить знаки препинания, подчеркнуть грамматические основы, выделить средства связи (раздаточный материал).

2)Творческая работа. Составить небольшой текст (3-4 предложения) о преимуществах какой-либо профессии, используя ССП. (Озвучивание работ)

1. Домашнее задание.

• 11,  упражнение 89.

 VII. Выставление отметок.

  VIII. Рефлексия «Дерево пожеланий».

• Работа с эпиграфом.
• Высказывания об уроке.

Тэма   “Абагульненне  ведаў  па  тэме  “Кісларод”

  Мэта ўрока:   абагуліць веды па тэме “Кісларод”. Удасканальваць уменне  запісваць ураўненні хімічных рэакцый,  якія ілюструюць  хімічныя ўласцівасці  і спосабы атрымання кіслароду.

Задачы:

-стварыць умовы для замацавання і абагульнення ведаў пра кісларод;

- арганізаваць дзейнасць па  замацаванню ўменняў вучняў складаць формулы рэчываў па валентнасці і хімічныя ўраўненні,   называць рэчывы;

- садзейнічаць фарміраванню ў вучняў лагічнага мыслення і ўмення абагульняць і рабіць вывады;

- развіваць памяць і ўменне думаць;

- садзейнічаць эстэтычнаму выхаванню вучняў,  фарміраванню культуры мовы

Абсталяванне:  індывідуальныя карткі для вучняў і карткі для групавой работы.

Тып урока: абагульненне і замацаванне ведаў.

Метады: індывідуальная і групавая работа.

I.Арганізацыйны момант

  У нас сёння з вамі ўрок паўтарэння і абагульнення  вывучанага матэрыялу.

Прашу вас быць уважлівымі, слухаць адзін аднаго, працаваць актыўна  і тады ў нас з  вамі  ўсё атрымаецца

  Адгадаем загадку:

     У чым гараць дровы і газ,

     Фосфар, вадарод, алмаз?

    Дыхае чым кожны з нас…

     Кожнае імгненне і кожны час?

     Без чаго мёртвая прырода?

     Правільна, без    … (кіслароду)

   Вызначым   мэту і задачы ўрока:

• паўтарыць фізічныя, хімічныя ўласцівасці кмслароду, спосабы яго атрымання;
• замацаваць уменні складаць формулы аксідаў па валентнасці і называць іх;
• развіваць ўменні запісваць прасцейшыя ўраўненні хімічных рэакцый.

ІІ.  Абагульненне ведаў.

   Працуем па плану:

        1.Характарыстыка  кіслароду як хімічнага элемента  і  як  простага рэчыва.

        2.Фізічныя ўласцівасці кіслароду.

3. Хімічныя ўласцівасці кіслароду
4. Бінарныя злчэнні кіслароду - аксіды

Запісаць на дошцы

1. Працуем групамі:

     1-я група:   даць характарыстыку кіслароду як хімічнаму элементу   ( падручнік с. 92)

2-я група:   даць характарыстыку кіслароду як простаму рэчыву  ( падручнік с. 92)

  Прадстаўнік групы адказвае ля дошкі.

2. Характарыстыка фізічных уласцівасцей кіслароду.

    Індывідуальная работа па картках:

 Якімі фізічнымі ўласцівасцямі валодае кісларод?

Заслухоўваю адказы вучняў.

3. Характарыстыка хімічных уласцівасцей кіслароду.

  Успомнім  з якімі  рэчывамі рэгуе кісларод  (простымі і складанымі) Прывядзіце прыклады.

  Заданні вучням.   Адзін  вучань  выконвае заданне   на дошцы,  клас у сшытках.

№3. Зпісаць ураўненні рэакцый узаемадзеяння кіслароду з  магніем, серай, фосфарам.

Закончыць ураўненне рэакцыі ўзаемадзеяння з кіслародам складанага рэчыва, формула якога  CS₂.  (серавуглярод)

    CS₂ + O₂  =   …    +   …

 Вывад: кісларод злучаецца з  простымі рэчывамі і рэагуе са складанымі рэчывамі.

4. Атрыманне кіслароду:

  (Вучань ля дошкі, клас у сшытках)

   Закончыць ураўненні рэакцый, устаўляючы   прапушчаныя формулы. Расставіць каэфіцыенты:

      H₂O₂   =  H₂O  +  …

      KMnO₄   =  K₂MnO₄ +  MnO₂  +  …

      H₂O      =  H₂  +   …

Паўтарыць: каталізатар,  тып хімічнай рэакцыі)

5. Аксіды.

Пытанне класу.   Як называюцца  рэчывы, якія атрымліваюцца пры ўзаемадзеянні кіслароду з простымі і складанымі рэчывамі?  (Аксіды)

Дзеці  адказваюць на пытанне  - якія рэчывы называюцца аксідамі?

       Прапаную гульню  “Трэці лішні”.  (Індывідуаьная работа)

Вызначыць і закрэсліць лішняе рэчыва.

1. СаО, СН₄, N₂О,
2. SiО₂, О₂, Н₂О,
3. КОН, СuО, СО₂,
4. Al₂О₃, ZnО, H₂
5. СаО, СaCО₃, P₂О₅,
6. SiО₂, H₂, SО₃,
7. К₂О, MgО, HCI.

Вучні па чарзе  называюць лішняе рэчыва і тлумачаць свой выбар.

   Трэніроўка  для вачэй

         Назвы  аксідаў:

Індывідуальнае заданне  “Знайсці адпаведнасць”

 Запісаць да лічбы адпаведную    літару

1. SО₃А. Аксід азотау (IV)
2. ZnО Б. Аксід натрыю
3. NО₂ В. Аксід серы (VI)
4. SО₂ Г. Аксід цынку
5. Nа₂О Д. Аксід  серы (IV)

Узаемаправерка

( правільны адказ:   1В; 2Г; 3А; 4Д; 5Б)  запісваю на дошцы,  дзеці мяняюцца сшыткамі)

  Складанне формул аксідаў:  саставіць   формулы наступных аксідаў:

( працуем парамі)

1. саставіць формулы наступных аксідаў: аксіду натрыю (I),  аксіду жалеза (ІІІ), аксіду кальцыю (II).
2. саставіць формулы наступных аксідаў: аксіду  алюмінію (III),  аксіду магнію (ІІ), аксіду  азоту (ІІ).
3. саставіць формулы наступных аксідаў:  аксіду вугляроду (ІІ),  аксіду калію (І), аксіду  фосфару (ІІІ)
4. саставіць формулы наступных аксідаў: аксіду  фосфару (V),  аксіду жалеза (ІІ), аксіду  серы (ІV)

Самаправерка:

1,   Na₂O,   Fe₂O_3,   CaO

2. . Al₂O₃, MgO,   NO
3. CO, K₂O,  P₂O₃
4. P₂O₅, FeO,  SO₂.

 Падвядзенне вынікаў:

Работа ў групах:  скласці  міні праект

1 пара

Ахарактарызаваць кісларод як хімічны элемент.  Знаходжанне ў прыродзе  (падручнік  с. 92-93)

2 пара

Ахарактарызываць кісларод як простае рэчыва. Фізічныя ўласцівасці кіслароду.  (падручнік  с,92, 98)

3 група Хімічныя ўласцівасці кіслароду

4 пара

Атрыманне і прымяненне кіслароду

Кожная група абараняе свой міні  праект  ля дошкі

 Рэфлексія

(Прыем рэфлексіі “Выбар”

Выстаўленне  адзнак

Дамашняе заданне   § 17,19 зад. 6,7  с. 114

ТЭМА: «Ефрасіння Полацкая»

Мэта: азнаямленне вучняў з рэлiгiйнай i асветнiцкай дзейнасцю Ефрасiннi Полацкай, значэннем яе намаганняў, накiраваных на служэнне свайму народу.

Задачы:

-працягваць фармiраванне разумення ролi гiстарычнай асобы ў гiсторыi, шляхам аналiзу гiстарычных падзей, развiваць у вучняў аналiтычныя здольнасцi, уменне працаваць з картай;

- садзейнічаць выхаванню ў вучняў павагі да першай беларускай жанчыны-асветніцы, любоў да роднага слова;

- на прыкладзе дзейнасці Ефрасiннi Полацкай выхоўваць у дзяцей высокiя маральныя якасцi i пачуццё грамадзянскага абавязку перад Радзiмай i народам.

АБСТАЛЯВАННЕ:

• падручнік «Мая – Радзіма Беларусь», атласы, партрэты Еўфрасінні Полацкай, Усяслава Чарадзея, Яраслава Мудрага, Рагнеды

1. Арганізацыйна -матывацыйны этап

Паэтычная хвілінка

- Каб стварыць добры настрой, наша падарожжа мы пачнем з паэтычнай хвілінкі і паслухаем верш Я. Жабко пра нашу Радзіму.

Ты такі ненаглядны —

Мой радзімы куточак зямлі.

Ты такі ненаглядны —

Край, дзекрылы ўзнімаюць буслы,

 Дзе асколачкам неба

Васілёк у мірны мполі цвіце

І ля кожнай хацінкі

Прыгажуня бяроза расце,

 Край азёраў глыбокіх

І чаромхавых белых завей,

 Ідэалаў высокіх,

 Працавітых і шчырых людзей.

- Шмат паэтаў і пісьменнікаў усхвалялі нашу краіну ў вершах, апавяданнях і другіх мастацкіх творах.

- Падбярыце, калі ласка, і вы словы пра Беларусь.( Светлая, чыстая, белая, утульная, міралюбівая, добразычлівая, з блакітнымі вачыма, пад белымі крыламі…). Вельмі прыемна слухаць такія пяшчотныя словы, гэта яшчэ раз сведчыць аб тым, што ўсе мы любім нашу краіну, нашу Радзіму.

2. Праверка дамашнягазадання

 Паведамленне пра Усяслава Чарадзея

- Мы шмат чаго новага даведаліся пра Усяслава Чарадзея. Усяслаў Чарадзей яркай зоркай прамчаўся па трывожным небасхіле адзінаццатага стагоддзя. Пры ім Полацкае княства дасягнула найвышэйшай магутнасці. Народ навякі запомніў адважнага і рашучага Усяслава Чарадзея.

- Давайце ўспомнім, з якімі гістарычнымі асобамі мы ўжо пазнаёміліся? Зараз паглядзіце на партрэты, вам трэба успомніць, хто гэта, назваць яго імя і сказаць, чым запомніўся вам гэты гістарычны персанаж. (Рагнеда, Яраслаў Мудры, Усяслаў Чарадзей)

3.Этап паведамлення тэмы, мэты ўрока

- Сёння на ўроку мы працягнем падарожжа па нашай краіне і будзем падарожнічаць па мінулым, а дакладней – па 12 стагоддзі.   Пазнаёмімся з выдатнай асветніцай нашай зямлі – Ефрасінняй Полацкай,  даведаемся якую памяць яна пакінула аб сабе.

Акрамя гэтага , мы ўспомнім усё, што вы ведаеце пра нашу краіну, пра  яе гісторыю, пра ўсіх выдатных людзей таго часу.

4.Этап вывучэння новага матэрыялу

Аповед  пра Ефрасінню Полацкую хачу пачаць радкамі з верша:

Сілай духоўнай узвысіла Полацк высока.

Ты мхто імкнуўся да кнігі, свяціла як зорка…

- Прыкладна ў 1102 годзе у сям’і князя Святаслава-Георгія, малодшага сына УсяславаЧарадзея і Сафіі, нарадзілася дзяўчынка, якую назвалі гучным іменем Прадслава. З маленства яна чула ад бацькоў паданні пра славутых продкаў. Дзяўчынку ўразіў лёс непакорлівай Рагнеды, дачкі Рагвалода, якога забіў кіеўскі князь Уладзімір, а яе прымусіў стаць жонкай сваёю. Карміцелька расказвала Прадславе казкі, замовы, пелі абрадавыя песні. У іх Прадслава вучылася ўсім сэрцам любіць сваю радзіму. Бацька запрасіў у дом манахаў, і яны хутка навучылі Прадславу пісаць і чытаць. Дзяўчынка вельмі палюбіла кнігі. Настаўнікі не маглі нахваліцца сваёй здольнай выхаванкаю.

 Падросшы, Прадслава часта прыходзіла памаліцца ў Сафійскі сабор. Яна прыглядалася да манашак і манахаў. Княжай дачцэ падабалася іхняе жыццё. У манастыры чалавек адмаўляўся ад штодзённых дробных турботаў. Там захоўвалася шмат мудрых кніг і можна было спакойна займацца навукаю і вучыць іншых.

 Падрастаючы і ўваходзячы ў дзявочую прыгажосць, Прадслава не станавілася раўнадушнай да кніжнай навукі. Акрамя таго, яна  шмат часу аддавала малітве.-

 Кожны год прыбаўляў Прадславе мудрасці і хараства. Аб яе прыгажосці слава ішла далёка за межы Полацкага княства. А калі дзяўчыне споўнілася трохі болып за дзесяць год, да яе бацькі сталі прыязджаць сваты. Унучка полацкага князя прыгажуня Прадслава магла разлічваць на самага багатага і прыгожага жаніха. Але гэта яе зусім не вабіла. Ужо ў дванаццаць год яна зразумела, што слава самых прыгожых і багатых жанчын  заканчваецца разам з іх смерцю. Усё сваё далейшае жыццё Прадслава вырашыла прысвяціць Богу і гаротным людзям. У тайне ад бацькоў дзяўчына пастрыглася ў манахіні. Ёй было ўсяго дванаццаць гадоў. Маладой манашцы надалі новае імя — Ефрасіння, у перакладзе з грэчаскай мовы яно азначае “радасць”. - Пасяліўшыся ў маленькім пакойчыку, Еўфрасіння ўзялася перапісваць кнігі. Мы ўжо ведаем, якая гэта была нялёгкая праца. Перапісваннем кніг тады займаліся адны мужчыны. Ужо толькі тое, што за такую цяжкую справу ўзялася жанчына, было подзвігам. Еўфрасіння пісала і свае творы — малітвы і павучанні, а таксама перакладала з замежных моў. Частка перапісаных князёўнаю кніг ішла на продаж, а атрыманыя грошы раздавалі бедным. У тыя далёкія часы школ яшчэ не было, як не было і падручнікаў. Дзяцей вучылі або бацькі, або ў манастырах і цэрквах. Усё жыццё Еўфрасіння служыла асвеце свайго народа. У адчыненых ёю школах, апрача чытання, пісьма і лічэння, дзеці вывучалі гісторыю, грэчаскую і лацінскую мовы. Найбольш здатных хлопчыкаў і дзяўчынак вучылі складаць вершы. Часта ўрокі праводзіла сама асветніца.-Ефрасіння хацела, каб у Полацкім княстве было як мага больш пісьменных людзей, і марыла пра тое, каб кнігі перапісвалі не адзінкі, а дзясяткі вучоных людзей. Дзеля гэтага князёўна заснавала два новыя манастыры, а пры іх адчыніла кніжныя майстэрні.

Была ў гэтай жанчыны незвычайная здольнасць: тыя, да каго звярталася яна са сваім святым словам, станавіліся такімі ж, як і яна, сумленнымі, добрымі, спагадлівымі, нераўнадушнымі да чужой бяды. Усе яны пачыналі любіць Бога і тых, хто наўкол. Той, хто жадаў крыві і вайны, пачынаў ненавідзець яе.

Асветніца збірала вакол сябе таленавітых людзей. Адным з іх быў славуты майстар-ювелір Лазар Богша. Па загадзе Ефрасінні ён зрабіў знакаміты шасціканцовы крыж. Крыж быў абкладзены залатымі і сярэбранымі пласцінамі з эмалевымі выявамі святых і надпісамі, багата аздоблены каштоўнымі камянямі. На крыжы быў зроблены надпіс, як і абяцаў страшнае пакаранне таму, хто вынесе гэтую святыню з храма. Але Богшаў твор некалькі разоў забіралі са Спаса-Еўфрасіннеўскай царквы і вывозілі з Полацка. Апошні раз крыж знік у гады вайны з фашыстамі.

  У канцы жыцця Ефрасіння выправілася ў падарожжа ў Святую Зямлю. Так называлі тыя мясціны, дзе нарадзіўся і вучыў людзей Ісус Хрыстос. Па дарозе полацкую князёўну паўсюль сустракалі з пашанаю. Пра яе самаахвярнае жыццё ведалі ў розных краінах.

 У горадзе Ерусаліме падарожніца захварэла і памерла. Слава аб дабрадзейнасці Ефрасінні разышлася далёка за межы Полацка. Ведалі яе ў Кіеве і ў Ноўгарадзе. Ефрасіння стала першай жанчынай сярод усходніх славян, якую царква аб’явіла святой. Ефрасіння Полацкая для нас — наша гордасць і наша нябесная заступніца. Можа дзякуючы ёй наш народ беларускі, нягледзячы на ўсе цяжкасці і выпрабаванні, што пасылае яму час, застаецца дружалюбным, міралюбівым, цярплівым і чулым да чужой бяды?

Фізкультмінутка

Слоўнікавая работа ( з дапамогай слоўніка растлумачыць значэнні слоў)

Манастыр – месца пражывання манахаў або манашак.

Манах –

Асветніца –

Святая -

 Работа па вучэбным дапаможніку

.

- Знайдзіце і прачытайце, якую добрую справу рабіла Прадслава, калі была дзяўчынкай?

-Знайдзіце і прачытайце, чаму юная палачанка Прадслава пайшла ў манастыр?

- Знайдзіце і прачытайце, што з’яўляецца святыняй для беларускага народа?

Работа з атласам

• Разгледзьце карту “Гістарычня архітэктурныя помнікі Беларусі” на с.8-9 атласа. Пакажыце на ёй Спаса-Ефрасіннеўскую царкву і орад, дзе яна была пабудавана.

5. Абагульняючы этап

- Зараз давайце высветлім, пра што вы даведаліся  сёння на ўроку і складзем дапаможнік –напаміналку “Сэнс жыцця Ефрасінні ПОЛАЦКАЙ”

Служыць Богу - Рабіць дабро  - вучыць людзей, развіваць асвету – дапамагаць людзям –вучыць хрысціянскай мудрасці

Сэнс жыцця Ефрасінні Полацкай. У чым ён?

6. Дамашняе заданне

Дамашняе заданне: прачытаць стар.46-51 вучэбнага дапаможніка, адказаць на пытанні

Дадатковае заданне:  (на выбар)

1) падрыхтаваць паведамленне пра дзейнасць Ефрасінні Полацкай;

2) падрыхтаваць  паведамленне – апісанне крыжа ЕфрасінніПолацкай;

3) падрыхтаваць паведамленне-апісанне Спаса-Ефрасіннеўскай царквы.

7. Кантрольна-ацэначны этап

Вынікі ўрока. Ацэньванне ведаў навучэнцаў

8. Рэфлексійны этап.

-У кожнага народа ёсць свае святыні. Людзі вераць, што яны аберагаюць і абараняюцьіх Радзіму. Што, на ваш погляд, павінны рабіць самі людзі ,каб быць шчаслівымі? (паважаць адзін аднаго,быць добрымі, дапамагаць іншым людзям).

Я жадаю,каб такімі якасцямі валодаў кожны з вас.

Настаўнік: Высагорэц Марыя Міхайлаўна, настаўнік вышэйшай катэгорыі.

Тэма:  Ломаная. Замацаванне

Мэта: абагульненне і сістэматызацыя ўменняў выконваць вылічэнні з  двухзначнымі лікамі, адзінкамі вымярэння даўжыні;

 развіццё  цікавасці да прадмета;

 выхаванне акуратнасці, дакладнасці, самастойнасці.

Задачы:

- адпрацоўваць вылічальныя навыкі;

- замацоўваць прыёмы работы над задачай;

- паўтарыць адзінкі вымярэння даўжыні;

- замацоўваць  уменні самастойна чарціць ломаную, знаходзіць яе даўжыню;

- развіваць пазнаваўчую цікавасць да прадмета, уменне разважаць, рабіць вывады з апорай на раней вывучаныя веды;

- садзейнічаць выхаванню пачуцця адказнасці кожнага ў адзінай рабоце класнага калектыву.

Ход урока

1. I. Арганізацыйны этап

   Урок мы пачынаем,

   Дружна ўсе мы абяцаем:

   Слухаць – уважліва,

   Працаваць – старанна,

   Лічыць, складаць і аднімаць,

   Задачы цяжкія рашаць.

   Помніце! Запамінае толькі той, хто ўмее быць уважлівым.

1. II. Матывацыйны этап

Настаўнік: Да нас на ўрок завіталі нашы сябры Яна і Алесь. (Выявы дзяцей вывешваюцца на дошцы.)  Яны хочуць паглядзець, чаму вы навучыліся, як умееце рашаць прыклады, задачы. Таму нашы героі прыйшлі з гульнямі і заданнямі і прапануюць вам здзейсніць цікавае падарожжа па станцыях.

Яна і Алесь:

 Добры дзень!

 Мы вас вітаем!

 І да стараннай працы запрашаем!

III. Этап актуалізацыі ведаў

• Станцыя Правярайкіна

Вучні абменьваюцца сшыткамі з суседам па парце і праводзяць узаемаправерку. Затым ацэньваюць работу суседа ў яго сшытку.

(а ці правільна вы выканалі, я праверу)

• Станцыя Паўтарайкіна
• Лічэнне дзясяткамі ад 0 да 100 і ад 100да 10.
• Паказаць лікі на табліцы разрадаў: 56, 7 дзяс.4 адз., 6 дзяс. 2 адз., 8 адз.4 дзяс., 9 дзяс, 3 дзяс. 3 адз.

На дошцы – карткі з лікамі: 13, 7, 23, 51, 37, 46, 10, 65, 77.

• Назавіце найбольшы (найменшы) лік.
• Размясціце лікі ў парадку ўзрастання.
• На колькі лік 23 большы за лік 13?
• Раздзяліце лікі на дзве групы (адназначныя і двухзначныя).

             Гульня “Матэматычны ручай”

1. VI. Этап абагульнення і сістэматызацыі ведаў

• Станцыя Лічылкіна

№3 с.94 Рашыць прыклады. (Дзеці працуюць каля дошкі)

Настаўнік: Алесь да нас прыйшоў з лінейкай. А што робіцьлінейка?

Давайце ўспомнім адзінкі вымярэння даўжыні.

№4, 5 с. 94 Выразіць у см, дм і см. (Дзеці працуюць каля дошкі)

• Станцыя Адпачывайкіна

Фізкультхвілінка

• Станцыя Чарцілкіна

Настаўнік: - Што такое ломаная?  Як знайсці даўжыню ломанай?

(Ломаная складаецца з адрэзкаў. Кожны адрэзак – гэта звяно ломанай. Каб знайсці даўжыню ломанай, трэба скласці даўжыні ўсіх яе звёнаў.)

№ 1 с.94. Знайсці даўжыню ломанай. (Вусна)

№ 2 С.94. Прачытаць задачу. Зрабіць яе аналіз. Дзеці чэрцяць ломаную ў сшытку самастойна. Адзін вучань запісвае рашэнне і адказ на дошцы.

Станцыя Адпачывайкіна

Фізкультхвілінка

• Станцыя Задачкіна

№8 с.94. Рашыць задачу. (Вусна)

№7 с.94. Рашыць задачу. На дошцы вывешваюцца карткі з паэтапным рашэннем задачы. (Вучань працуе каля дошкі)

• Станцыя Выбірайкіна

Дыферэнцыраваная работа ў парах

          1 (з высокай матывацыяй): Гульнявое практыкаванне “Магічны квадрат” 

2 (з сярэднім узроўнем засваення ведаў): Гульня “Выправі памылку” Вам трэба знайсці прыклады з памылкамі і выправіць іх.

20+7=17             50+9=59            80-1=81

80-20=60            20+60=70          30+40=80

          3 (з нізкім узроўнем засваення ведаў): Параўнай лікі і выразы.

44 * 48           8-3 * 5            9 - 4 * 6

75 * 73           53 * 50+2        62 * 70

1. V. Этап падвядзення вынікаў урока

• Як вы лічыце, ці справіліся вы з заданнямі Яны і Алеся?

Вы сёння аднімалі,

Вы сёння дадавалі,

Задачкі таксама рашалі

І лікам усім знайшлі вы месца.

Нашы героі вельмі хочуць, каб вы расшыфравалі слова, а для гэтага вам трэба рашыць выразы.

Гульня “Шыфраванка”

1. VI. Этап рэфлексіі

--Вось і прыйшла пара развітвацца з нашымі гасцямі Алесем і Янай.

 Героі прапануюць вам упрыгожыць ёлачку. Калі на ўроку ў вас усё атрымалася, то павесце чырвоны шарык. Калі былі цяжкасці – то жоўты. А хто лічыць, што яму трэба  папрацаваць над тэмай, павесце блакітны шарык.

Рэмізевіч Алена Анатольеўна, настаўнік вышэйшай катэгорыі 

ТЭМА: “Народныя  прыкметы пра  зіму;  Якуб  Колас. «Зіма»  («Надышлі  марозы…»)

МЭТА: стварэнне спрыяльных умоў для паўнацэннага ўспрымання мастацкага твора Якуба Коласа  “Зіма”

ЗАДАЧЫ:

• Пазнаёміць вучняў са зместам і з задачамі новага раздзела: чаму навучацца і якія ўменні будуць  развіваць; з народнымі прыкметамі пра зіму.
• Сцісла пазнаёміць з асобай Якуба  Коласа:  з  асобнымі фактамі біяграфіі і творчасці пісьменніка.
• Узбагачаць слоўнікавы запас вучняў лексікай твора. Працягваць фарміраванне ў трэцякласнікаў вобразных уяўленняў аб зімовай прыродзе  сродкамі  мастацкага слова.
• Вызначаць эмацыянальны настрой твора і вобразныя словы. Любаванне лірычнага героя прыгажосцю зімы. Выяўленне аўтарскіх назіранняў і пачуццяў у творы.

АБСТАЛЯВАННЕ: падручнік М. В Жуковіч «Літаратурнае чытанне», 3 клас; камп’ютар, малюнкі да слоўнікавай работы на тэму “Зіма”; партрэт Я. Коласа; табліца “Ацэнка чытання”; чароўны тэрмометр; карткі з заданнямі; карткі для сінквейна, сняжынкі для рэфлексіі.

Ход урока

1. Арганізацыйны момант.

- Добры дзень! Я рада ўсіх вітаць у нашым класе. Але перш чым мы пачнём наш урок, я хачу вызначыць тэмпературу ў нашым класе пры дапамозе вось гэтага чароўнага тэрмометра.

(Настаўнік падходзіць і “ставіць тэрмометр” вучням)

- Старанны!

- Ветлівы!

- Адказны!

- Уважлівы!

- Выхаваны!

- Прылежны!

- Ці праўду сказаў мне чароўны тэрмометр? А цяпер усміхніцеся мне, а я вам. Вось у такім добрым настроі пачнём наш урок літаратурнага чытання.

2. Моўная размінка

- Як заўсёды пачнем урок з маўленчай размінкі. Маўленчая  размінка дазваляе  настроіцца на ўрок, падрыхтаваць маўленчы апарат да гаварэння.

- Паглядзіце ўважліва на дошку:

Ма-ма-ма – прыйшла халодная зіма.

Ме-ме-ме – але рады мы зіме.

Му-му-му – вельмі любім мы зіму

• Перш прачытаю я, потым прачытайце вы самастойна пра сябе.
• Прачытаем усе разам у паўголаса
• Прачытаюць вучні першага рада, затым другога.
• Малайцы! Працягваем працаваць далей.   

3. Падрыхтоўка да вывучэння новага матэрыялу.

• Скажыце калі ласка, пра якую пару года гаворыцца ў чыстагаворцы?
• А зараз на двары якая пара года?
• Давайце ўспомнім назвы зімовых месяцаў на беларускай мове (снежань, студзень, люты)
• Сёння да нас прыйшла госця Зіма. Паглядзіце на дошку і разгледзьце карціны зімы.
• А каму спадабаецца зіма, падыміце рукі? Чым?
• Сапраўды зіма вельмі прыгожая пара года!

     -    Дзеці, можа хтосці з вас здагадаўся, чаму да нас на ўрок завітала Зіма?

• Малайцы, менавіта на сёняшнім уроку мы пачынаем вывучаць новы раздзел.
• Давайце зараз адкрыем падручнік на старонцы 83 і прачытаем якую назву мае новы раздел. (Зімовы дзянёк, што камароў насок)
• Як вы разумееце сэнс гэтай прыказкі?( Пра кароткі зімовы дзень.)
• Сапраўды, зімой дзень карацейшы за ноч.
• Разгледзьце малюнак-застаўку. Якія героі на ей адлюстраваны?
• Што нагадвае дадзеная застаўка? (Тэатральную сцэну: па абодва бакі ад цэнтра заснежаныя хвойкі і сінічкі, музычныя інструменты і маска казы ўспрымаецца як тэатральная заслона, а героі знаходзяцца на сцэне.)
• Які настрой выклікае малюнак? Абгрунтуйце адказ.
• Як вы лічыце, пра што пойдзе гаворка ў раздзеле?
• Давайце праверым, нашы думкі падцвердзяцца ці не.
• Калі ласка, давайце прачытаем. (чытаюць 3 вучні па ланцужку)
• Падцвердзіліся нашы думкі? (Так)
• Добра!

4. Паведамленне тэмы і мэты ўрока

• Сёння на ўроку пазнаёміся з творам, які змешчаны ў нашым новым раздзеле.
• Назва твора зашыфравана. Каб яе даведацца яе назву, трэба разгадаць рэбус:
• Малайцы! Сапраўды, сёння на ўроку мы з вамі пазнаёмімся з вершам “Зіма”. Аўтарам якога з’яўляецца Якуб Колас.
• Якія задачы паставім на сёняшні ўрок?

5. Падрыхтоўка да ўспрымання новага матэрыялу

• Перш чым пачнем працаваць з творам, давайце ўспомнім з якімі  творамі Я. Коласа мы з вамі ўжо пазнаёміліся (“Ясныя дні восені”, “Ластаўкі”)
• Малайцы, пісьменнік для вас знаёмы! Але я вам прапаную зараз ўзнавіць свае веды, для гэтага звярніце ўвагу на артыкул у падручніку на с. 84.
• Прачытайце артыкул самастойна, а потым абмяркуем яго змест.
• Што цікавага запомнілі з жыцця пісьменніка?
• Малайцы!

6. Праца над творам Я. Коласа “Зіма”

      Першасны сінтэз

     -  “Зіма” - такая чароўная назва для верша.

 Як думаеце,  аб чым можа быць гэты верш? (разважанне вучняў)

• Ну зараз і праверым!
• Адразу сачыце, ці ёсць для вас у творы незразумелыя словы- падкрэсліце іх простым алоўкам.

Чытанне твора настаўнікам

Праверка першаснага ўспрымання

• Чаму твор мае менавіта такую назву? (у вершы апісваецца, тое што адбылося ў прыродзе з надыходам зімы)

Слоўнікавая работа

• Ці ўсе словы для вас былі знаёмыя?
• Якія словы былі для вас незнаёмыя?

Шэрань – іней

Закавалі - замерзлі

Дзед убогі – жаласны выгляд

Журботна – сумна, тужліва

Маркотна – сумна

Адбірае – сляпіць, асляпляць.

Анямела – змоўкла

Амярцвелі – зрабіліся  мёртвымі

Лаза - кусты некаторых парод вярбы, вінаграду

Фізкультхвілінка

Рухі пад мелодыю

Чытанне верша вучнямі самастоойна

• Прачытайце верш самастойна і падумайце, якія карціны зімы вы ўявілі ў час чытання.

Аналіз верша

• Прачытайце, як у вершы апісаны рэчка, бярозы, лес.
• Што аўтар гаворыць пра вятры і маразы?
• Як вы разумееце сказы: “Мяккая пярына вочы адбірае”, “Рэчка анямела”?
• Што паэт чуе, бачыць?
• Якія малюнкі вы б намалявалі?
• Вызначце асноўную думку твора.

Другі сінтэз

• Чытанне верша вучнямі па ланцужку па адным слупку.
• Чытанне шэпатам.
• Чытанне «Галава-Хвост»

 Пагуляем ў гульню. Я пачынаю чытаць нейкі слупок, а вы хуценька знаходзіце яго і канец  дачытваеце.

Фізкультхвілінка для вачэй “У зімовым лесе”

         -  Разглядзіце рэпрадукцыю карціны расійскага мастака Я. Балак-шына “Катанне з горкі”.

• Якая пара года адлюстравана  на карціне? Па якіх прыкметах  аб гэтым можна здагадацца?
• Дзе адбываюцца падзеі: у вёсцы ці ў горадзе? Дакажыце.
• Хто паказаны на пярэднім плане?
• Як выглядаюць дзеці? У што яны апрануты і абуты? Чым заняты?
• Чаму іх твары радасныя і вясёлыя?
• Як паводзіць сябе сабачка?
• Якіх фарбаў – цёплых ці халодных - прысутнічае на карціне больш?

7. Работа з народными прыкметамі

Знаёмства з зімовымі народнымі прыкметамі (с.87).

- Звярніце ўвагу на рубрыку  “Народныя прыкметы”.

- Можа хто  ведае што такое прыкметы? (Прыкметы - гэта сувязь паміж двума падзеямі, калі адно з іх адбываецца як факт, а другое - як следства.)

- Дзеці чаму яны называюцца народнымі? (Каб зразумець навакольны свет, людзі са старажытных часоў назіралі за прыродай, зменамі надвор'я і паступова сфармавалі з іх пэўную заканамернасць.)

- Давайце пазнаёмімся с прыкметамі, якія характэрны для зімы.

• Вароны садзяцца на верхавіны дрэў – будзе вецер.
• Калі вароны каркаюць – будзе мароз.
• Вераб’і дружна расчырыкаліся – пацяплее.
• Кошка – на печ, сцюжа – на двор.
• Калі на небе ясны месяц, як ражок, - будзе сцюжа.
• Зоркі ярка блішчаць – на мароз.
• Дым з коміна ідзе слупом – будзе мароз.
• Калі ноччу быў іней, днём снегу не будзе.
• У лютым востры мароз – кароткая зіма.
• Прачытайце прыказкі самастойна.
• Знайдзіце і раскажыце прыказку якая паведамляе людзям :
• пра кароткую зіму;
• пра тое, што хутка будзе вецер
• пра мароз
• пра пацяпленне
• Малайцы!

8. 8. Дамашняе заданне.

Вывучыць верш Якуба  Коласа «Зіма»  на памяць.

Знайсці ў дадатковай літаратуры народныя зімовыя прыкметы і паведаміць іх на наступным уроку.

9. Вынік урока

- З якім вершам мы сёння пазнаёміліся?

- Пра што гэты верш?

-  Зараз прапаную скласці сінквейн.  Неабходна падабраць словы,  якія характарызуюць зіму.

- Што больш вам спадабалася на ўроку?

- Што для вас было складана?

10. Рэфлексія.

• Як вы лічыце, Зіме спадабалася, як вы працавалі?
• Госця Зіма вам даруе падарункі – сняжынкі.
• Ацаніце ўрок і сваю працу на ўроку:
• Калі было цікава, я працаваў добра – намалюйце ўсмешку,
• Калі не было цікава, я працаваў дрэнна – намалюйце сумны твар.
• А цяпер пакажыце, што у вас атрымалася.

Тэма ўрока: Лік і лічба 9.

Мэта: пазнаёміць з лікам і лічбай 9; вучыць абазначаць лікам 9 колькасць мностваў, якія складаюцца з дзевяці элементаў; навучыць пісаць лічбу 9.

Задачы:развіваць уменне выконваць складанне і адніманне лікаў у межах 8 на практычнай аснове; уменне параўноўваць лікі ад 1да 8,уменне рашаць простыя задачы; прывіваць інтарэс да матэматыкі.

Абсталяванне: вучэбныдапаможнік, рабочы сшытак, лічыльны матэрыял, карткі з друкаванай і пісьмовай лічбай 9.

Ход урока

І. Арганізацыйны этап

ІІ. Вусныя і практычныя практыкаванні.

1.Вуснае лічэнне.

-Кірыл, палічы мне ад 10 да 20, ад 10 да 0, ад 9 да 15.

Назаві суседзей лікаў 3, 5,7.

Назаві лік, які ідзе пасля ліку 2, 6, 4,7.

Які лік стаіць паміж лікамі 5 і 7, 4 і 6, 8 і 6.

Гульня “Знайдзі памылку”.  На картцы запісаны прыклады з рашэннем, патрэбна знайсці памылкі і рашыць іх правільна.

1+7=7            8+0=8          6+2=7

8-2=6             5+3=7          7-3=5

4+3=8            8-1=8           8-4=4

На дошцы запісаны лікі 2,8,5,3,6.  Дапамажы мне, якія лікі я прапусціла з тых, якія мы з табой ужо ведаем, запішы іх. Які з іх найменшы, які – найбольшы.

ІІІ. Этап засваення новага матэрыялу

Тлумачэнне новага матэрыялу.

Пакладзі злева 8 палачак, а зправа – 1. Колькі ўсяго атрымалася палачак?  З якім лікам мы сёння будзем знаёміцца на ўроку? Правільна, з лікам 9. (настаўнік называе задачы ўрока). 

За якім лікам ідзе лік 9, гэта значыць, што 9 больш 8 на колькі?  Правільна, на 1.

Праца з вучэбным дапаможнікам.

С. 104.                           

Аналізуючы малюнкі , вызначаецца колькасць прадметаў, якія абазначаюць лік 9.

Пакладзі перад сабой 9 квадратаў, палічы іх. Колькі ўсяго квадратаў атрымалася?

Сёння мы навучымся пісаць лік 9. На які лік яна падобна ? Чым яна адрозніваецца ад 6? На парце з палачак выкладзі лік 9.

Паглядзі на падказку, адкуль патрэбна пачынаць пісаць лік 9?, у які бок весці, дзе заканчываць? Паспрабуй напісаць лік у паветры, потым на сваёй далоньцы.

Работа ў сшытку. Прапісаць радок ліку 9.

Фізкультмінутка.

Настаўнік паказвае лік, а  вучань павінен выканаць практыкаванне столькі разоў.

ІV. Этап замацавання новага матэрыяла

Заданне 1. У дадзеным заданні настаўнік прапануе  зрабіць малюнак злучыўшы лікі ад 1 да 9.

Заданне 2. Рашэнне задачы.

У вазе стаяла 5 кветак, Віця дадаў яшчэ 2. Колькі кветак стала ў вазе? 

Што нам вядома?

Што трэба знайсці?

Як гэта зрабіць?

Заданне 3. Параўнай лікі

2 і 5        6 і 8       3 і 4

7 і 8         9 і 8      6 і 9

V. Этап выніку ўрока. Рэфлексія “Закончы фразу”

Сёння на ўроку я пазнаёміўся……

Я даведаўся, што….

Настаўнік-дэфектолаг вышэйшай катэгорыі Глустэнка Алеся Васільеўна

Падарожжа па казачным лесе.

Урок літаратурнага чытання ў 1 класе

Тэма: Паўтарэнне і падагульненне вывучанага матэрыялу (букварны перыяд).

  Мэта: паўтарыць і падагульніць уяўленні пра галосныя і зычныя гукі і літары для іх абазначэння на пісьме.

  Задачы: паўтарыць беларускі алфавіт; развіваць фанетычны  слых; садзейнічаць фарміраванню ўстойлівага інтарэсу да беларускай мовы праз гульнявую форму навучання; узбагачаць слоўнікавы запас і працаваць над развіццём мовы; выхоўваць уменне працаваць калектыўна, у парах, індывідуальна;  фарміраваць станоўчыя адносіны да вучобы.

Абсталяванне: карта-падарожжа “Казачны лес”, малюнак казачнага героя Бураціна, карткі з заданнямі, кошык, “Буквар”, кветкі для рэфлексіі.

Ход урока

1. Арганізацыйна -псіхалагічны момант.

Настаўнік:        Усім добры дзень

і ў добры час!   

Мова родная ў нас.

На ўрок усіх запрашаю,

Усім поспехаў жадаю!

Сябрам сваім усмешку падарыце,

Які ў вас настрой, скажыце.

-Вітаю ўсіх, жадаю добрага настрою і лёгкай працы. Будзьце актыўныя і працуйце дружна.

1. II. Матывацыйна-мэтавы этап.

Настаўнік: Сёння на ўроку мы адправімся ў падарожжа па казачным лесе. Гэта падарожжа будзе незвычайным. Мы з вамі дапаможам казачнаму герою вярнуцца дадому, таму што ён зноў заблудзіўся. А хто гэты герой, вы даведаецеся, калі з радочка здымеце літары, якія паўтараюцца, і прачытаеце атрыманае слова.

ллблуллрлалцліллнлллалл

-Правільна, гэта – Бураціна!

Чым лепей мы будзем адказваць і працаваць на ўроку, тым хутчэй Бураціна вернецца дадому. Але лес у нас казачны, таму наперадзе чакаюць цікавыя гульні і заданні. Мы паўторым літары і гукі беларускага алфавіта, высветлім, ці навучыліся чытаць, ці ўмеем адгадваць загадкі.

-Давайце падрыхтуемся да падарожжа і выканаем некалькі практыкаванняў.

Дыхальныя практыкаванні. 1. Астудзіць гарбату (сл. праца: гарбата – чай).

2. Панюхаць кветачку.
3.   Здуць пылінку з нашага адзення.

III. Замацаванне вывучанага матэрыялу.

      Падарожжа па казачным лесе

1.Настаўнік: Бураціна знайшоў сцежачку і пабег па ёй. На яго шляху з’явіўся мурашнік. А хто жыве ў мурашніку?  (Мурашы.) Вось мурашка і прынесла нам першае заданне.

У лесе няма лекара важней,

Чым бойкі рыжы муравей.

--Прачытаць разам.

--Прачытаць шэптам.

--Прачытаць хутка.

--Прачытаць гучна.

--Прачытаць ціха.

--Малайцы, дзеці. Вы добра справіліся з заданнем.

2. Настаўнік: Ідзе Бураціна далей. Свеціць сонейка, шапаціць зялёнае лісце, спяваюць птушачкі. І раптам:

* Дзяцел стукае па дрэве – д-д-д.

* Звініць камар над вухам – з-з-з.

* Стракочуць стракозы – т-т-т.

* Змейка схавалася ў кусты – с-с-с.

* Шукае сабе ежу барсук – б-б-б.

* Мыкае ласяня на лясной палянцы – м-м-м.

* Птушачка выпырхнула з кустоў і залопала крыльцамі – п-п-п.

--Што вы вымаўлялі? (Гукі)

--Якія бываюць гукі? (Зычныя і галосныя)

--Чым галосныя гукі адрозніваюцца ад зычных? (Галосныя гукі вымаўляюцца пры

дапамозе голасу, без перашкод. А зычныя – пры  дапамозе голасу і шуму, з

перашкодай)

--Што яшчэ  мы ведаем пра зычныя гукі?  (Яны  падзяляюцца на звонкія і глухія,

могуць быць цвёрдыя і мяккія. У беларускай мове ёсць мяккі гук [дз], які абазначаецца спалучэннем літар д  і  з;   цвёрды гук  [дж],  які абазначаецца літарамі д і ж.)

Настаўнік: На сцежачцы Бураціна знайшоў кошык. У кошыку ляжаць літары. Нам трэба дапамагчы падзяліць літары, якія абазначаюць галосныя і зычныя гукі. (Клас дзеліць літары гуртам.)

--Застаўся мяккі знак. Куды яго класці? (Мяккі знак гука не мае, ён змякчае зычныя літары.)

Настаўнік: Давайце пагуляем у гульню “Чуйныя вушкі”. Калі я буду называць слова, у якім ёсць мяккі знак, вы пляскайце ў далоні. А калі ў слове няма мяккага знака – тупайце нагамі.

Ліст, акунь, сом, мох, карась, гусь, лён, пыл, нуль, конь, зубр, вугал, вугаль, праца, канькі, вугалькі.

--Вельмі добра. Мы выканалі заданне і крышачку парухаліся. А зараз трэба, каб адпачылі нашы вочкі.

3. Фізкультхвілінка для вачэй.
4. Настаўнік: Наш казачны герой ідзе далей. Але наперадзе паказаліся елачкі. Каб іх абысці, трэба прачытаць і разгадаць загадкі. Знайсці адгадку (картачку), падзяліць на склады і ахарактарызаваць першы гук.

Дзеці чытаюць загадкі:

1. Ён прысмакаў з’еў нямала,

А калі харчоў не стала,

Лапу смокчучы, заснуў,

Ледзьве не праспаў вясну. (Мядз-ведзь)

2. Невялікі, рыжаваты,

А хвост доўгі і калматы,

На дрэве жыве

І шышкі грызе. (Ва-вёр-ка)

3. Маленькі шарык

Пад лаўкай шарыць,

Збірае крошкі

Баіцца кошкі. (Мыш-ка)

4. У ваду нырае смела,

Хатку ён будуе ўмела.

Пад вадой і на вадзе

Будаўніцтва ён вядзе. (Ба-бёр)

5. Рыжая дзяўчынка

Залезла ноччу ў двор,

Курэй пералічыла

 І ўсіх панесла ў бор. (Лі-са)

--Дзе жывуць гэтыя жывёлы?  (У лесе, у вадзе)

5. Настаўнік: Ідзе наш Бураціна, а насустрач яму Сарока-Белабока з новым заданнем для вас.

Работа ў парах: Злучыць склады з двух слупкоў так, каб атрымаліся словы.

(Дзеці злучаюць склады і чытаюць атрыманыя словы.)

6. Настаўнік: Пайшоў Бураціна далей, а перад ім з’явілася рачулка. Як жа яму перабрацца на другі бераг? (Па мосціку.) – Але мост недабудаваны. Дапаможам Бураціна дабудаваць мосцік праз рэчку?

--У нас ёсць бярвенне, на якіх напісаны словы (карась, сом, акунь, ёрш). Трэба размясціць гэтыя словы ў алфавітным парадку. А для гэтага трэба паўтарыць алфавіт (Дзеці расказваюць алфавіт хорам, а затым “будуюць” мост.)

7.Фізкультхвілінка “Бураціна”

Бураціна пацягнуўся,

Раз нагнуўся, два нагнуўся.

Ручкі ў стораны развёў,

Мабыць, ключык не знайшоў.

А каб ключык нам дастаць,

Трэба на насочкі стаць.

8. Настаўнік: Са сваім залатым ключыкам, Бураціна выйшаў на палянку, дзе раслі прыгожыя рамонкі. Яны не простыя, на кожнай кветачцы схована слова. Бураціна сарваў кветачкі, і іх пялёсткі рассыпаліся. Вам трэба з рассыпаных пялёстак скласці словы (1 група – школа, 2 група – сям’я, 3 група – дзеці).

(Дзеці складаюць словы групамі і расказваюць усяму класу. Бураціна бачыць сваю хату, дзякуе дзецям за дапамогу і вяртаецца дадому.)

IV. Кантрольна – карэкцыйны этап.

Настаўнік: Вось і заканчваецца наша падарожжа па казачным лесе. Дзякуючы сваім ведам, мы дапамаглі Бураціна выйсці з лесу і вярнуцца дадому.

--А вам, дзеці, спадабалася падарожжа?

--Што вам больш за ўсё запомнілася?

--З якім настроем вы пакідаеце ўрок?

1. Рэфлексія.

У вас на партах ляжаць кветкі: чырвоная, блакітная і жоўтая.

Чырвоная азначае, што ў вас на ўроку ўсё атрымалася і вам спадабалася падарожжа;

блакітная – вам спадабалася на ўроку, але ў вас не ўсе заданні атрымліваліся; жоўтая – вам на ўроку было сумна і заданні былі незразумелымі.

Кожны з вас выберыце кветачку і прымацуйце яе на палянку.

(Дзеці ўпрыгожваюць палянку.) 

Настаўнік вышэйшай катэгорыі Высагорэц Марыя Міхайлаўна